Trận thứ 3 Vòng loại cuối World Cup 2022 Qatar

Dự đoán của chiến lược gia người Thụy Điển chưa trở thành sự thật. Sau hai thất bại của tuyển Trung Quốc ở vòng loại World Cup 2022 vừa qua, nó thậm chí giống một câu chuyện cười.

Tuyển Trung Quốc luôn là thế lực của bóng đá châu Á. Năm 2002, họ dự World Cup đầu tiên. Thành tựu ấy cùng những khoản đầu tư khổng lồ tưởng chừng giúp bóng đá Trung Quốc nhanh chóng “hóa rồng”. Nhưng mọi thứ không diễn ra như vậy. Xứ tỷ dân chưa trở lại Cúp thế giới thêm một lần nào nữa. Ở bình diện châu Á, họ cũng sa sút, vắng mặt ở bán kết Asian Cup 4 kỳ gần nhất. Từ vị trí dự World Cup, Trung Quốc rớt khỏi nhóm siêu cường châu Á, nơi 5 ông lớn Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, Iran và Saudi Arabia đang thống trị.

Những nhà chiến lược đều thống nhất rằng có 4 trụ cột cho sự phát triển bóng đá của một quốc gia gồm bóng đá phong trào, đào tạo trẻ, giải vô địch quốc nội và đội tuyển quốc gia. Người Trung Quốc dường như chỉ làm tốt ở một khía cạnh.

Năm 2017, Guardian từng sửng sốt khi các CLB Trung Quốc tung 331 triệu bảng trong kỳ chuyển nhượng mùa đông, con số ngang ngửa những giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Âu. Đó đã luôn là cách Chinese Super League (CSL) vận động trong nhiều năm. Với nguồn tiền không đáy, họ kéo Oscar đang ở đỉnh cao sự nghiệp về từ Chelsea, đưa Carlos Tevez tới châu Á, chiêu mộ Paulinho, Ramires, Hulk và nhiều tên tuổi lớn khác. Những băng ghế huấn luyện ở Trung Quốc có Marcello Lippi, Fabio Capello, Guus Hiddink…

Sự đầu tư khổng lồ giúp các CLB Trung Quốc bước lên đỉnh cao với hai chức vô địch AFC Champions League của Quảng Châu Hằng Đại mùa 2013 và 2015. Người ghi bàn trong các trận chung kết ấy là Elkeson, chân sút sẽ đối đầu tuyển Việt Nam đêm nay.

Nhưng đó cũng là tất cả.

Giải Trung Quốc thay da đổi thịt. Nhưng trình độ cầu thủ Trung Quốc thì không. Học hỏi mô hình Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc áp quy định 5 ngoại binh cộng một nhập tịch cho các CLB. Sự xuất hiện ồ ạt của các cầu thủ nước ngoài bóp nát cơ hội của tài năng bản địa vốn chưa đủ nội lực. CLB Trung Quốc càng hay thì đội tuyển quốc gia càng tệ. Đấy là lý do vì sao Trung Quốc giờ chỉ còn một mình Wu Lei là ngôi sao đẳng cấp.

Hạn chế trình độ của cầu thủ Trung Quốc liên quan trực tiếp tới năng lực đào tạo trẻ và bóng đá phong trào. Người Trung Quốc đề ra một kế hoạch vĩ đại với 50.000 trường bóng đá trên cả nước, CLB Quảng Châu Hằng Đại ghi danh sách kỷ lục Guinness với học viện có 22 sân bóng, mở cửa từ năm 2012. Sản phẩm tự hào nhất, từng được họ ca ngợi là thiên tài, Zhang Aokai ra mắt đội một năm 16 tuổi. Nhưng 5 năm qua, anh chưa chơi thêm một trận chuyên nghiệp nào.

Kết quả đào tạo trẻ Trung Quốc phản ánh rõ ràng qua thành tích. 15 năm qua, U19 Trung Quốc đều vắng mặt ở chung kết châu Á, lần vô địch cuối cùng là năm 1985. U23 Trung Quốc chưa từng vào tốp 4 từ khi giải đấu này ra đời dù năm 2018, họ là chủ nhà. Đó cũng là năm U23 Việt Nam vào chung kết.

Guardian tin rằng có những lý do rõ ràng cho thất bại của Trung Quốc trong việc phát triển nội lực cầu thủ. Cái tôi lớn cùng ý chí cạnh tranh dữ dội là điểm mạnh của người Trung Quốc trong các môn thể thao cá nhân. Nhưng nó ngăn cản họ thành công trong các môn chơi tập thể. Cộng thêm sự thiếu kiên nhẫn của các cấp lãnh đạo, bóng đá Trung Quốc tỏ ra không quen với các kế hoạch dài hơi. Họ muốn thành công ngay lập tức, điều rõ ràng là không thể với đào tạo trẻ.

Chủ tịch Tập đoàn Đại Liên Wang Jianlin, người từng mua 20% cổ phần Atletico Madrid, phải lên tiếng kêu gọi sự kiên nhẫn từ bóng đá Trung Quốc hồi năm 2017: “Tuyển Trung Quốc đang chơi không như kỳ vọng. Do nguồn vốn đầu tư tăng gấp đôi, CSL đang phát triển mạnh mẽ. Nhưng số lượng thanh niên Trung Quốc chơi bóng tăng không đáng kể. Rõ ràng, chúng ta không thể kỳ vọng vào các thành tựu chỉ trong 3 hay 5 năm. Nhưng không bao giờ là quá muộn để hành động nhằm phát triển hệ thống đào tạo trẻ, tổ chức các giải trẻ và xây dựng cơ cở vật chất cho những điều đó đâu”.

Tiếc rằng, chưa nhiều người Trung Quốc có tầm nhìn như Wang Jianlin.